Davut Çetin: Enflasyonda tünelin sonundaki ışığı görmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) Başkanı Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Ağustos ayı enflasyon verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Yüksek enflasyonun firmaların maliyet-kar hesapları üzerinde belirsizlik yarattığını ve KOBİ’lerle büyük işletmeler arasında gelir dağılımını bozmaya devam ettiğini vurgulayan Başkan Çetin, başta enerji olmak üzere temel girdilerde maliyetleri düşürecek sektörel reformların Orta Vadeli Programda açıklanan hedefleri tamamlayıcı şekilde hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.

Başkan Çetin açıklamasında şunları kaydetti: “2022 Ağustos ayı enflasyonu bir önceki aya göre TÜFE’de %1,46, Yİ-ÜFE’de %2,41 olarak açıklanmıştır. Yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında %80,21, yurt içi üretici fiyatlarında %143,75 olmuştur.

TÜFE’de grup bazında en yüksek aylık artış %7,01 ile “sağlık” ve %6,55 ile “eğitim gruplarında gerçekleşmiştir. Ağustos ayında, endekste kapsanan 144 mal ve hizmet kaleminin 123’ünde artış görülmüştür. En yüksek aylık artış %34 ile posta hizmetlerinde, %24,24 ile üniversite eğitiminde olurken bu ürünü %16,72 ile ilaçlar ve %14,21 ile meyve sebze suları izlemiştir. En fazla düşüş ise %8,00 ile tavuk eti ve %7,79 ile akaryakıtta gerçekleşmiştir. 

TÜİK VE İTO ENDEKS DEĞERLERİ ARASINDA FARKLILIK DEVAM EDİYOR

Ağustos ayında İTO Geçinme Endeksi yıllık artışı %99,91 olarak açıklanmıştır. İTO endeksi gıda grubunda yıllık artış %107,2 Türk-İş gıda sepeti yıllık artışı %119,1, TÜİK gıda sepeti yıllık artışı %90,25’dir. TÜİK ve İTO endekslerinde gıda dışında, konut, ev eşyası, giyim gibi alanlarda da benzer farklılık devam etmektedir.

YILLIK Yİ-ÜFE %144’DEN DÖNDÜ

Üretici fiyatlarında aylık artış %2,41 olurken yıllık artış önceki aya göre gerilemiş, önceki ayın %144’lük zirve düzeyinden dönüş ortaya çıkmıştır.  Petrol ve demir-çelik fiyatlarında gerileme üretici enflasyonunda yavaşlama sağlamıştır. Buna karşılık aylık bazda dayanıklı tüketim grubunda %4,55, dayanıksız tüketim grubunda %3,69, tütünde %14,74, madencilik ürünlerinde %9,31, ecza ürünlerinde %6,92, kağıt ürünlerinde %6,28, içeceklerde %5,90, elektronik ürünlerde %5,60 gibi yüksek fiyat artışları görülmektedir.

SON ELEKTRİK ZAMLARI ENDEKSE HENÜZ YANSIMADI

Döviz kurunda sıçrama yaşandığı Kasım 2021’den sonra enflasyonda mevsimlik etki kaynaklı da olsa ilk kez yavaşlama eğilimi görülmüştür. Bu yavaşlamada küresel resesyon endişesiyle emtia fiyatlarında gerileme, akaryakıt indirimleri, meyve ve sebze fiyatlarında yaz dönemi düşüşleri, et fiyatlarında ve giyimde indirimler etkili olmuştur. Ancak, enflasyonda düşüş trendinin başladığını söylemek için erkendir. Elektrik tarifelerindeki son artış henüz endekse yansımamıştır. ÜFE’de elektrik-doğal gaz fiyatında yıllık artış %400’lere gelmektedir. Dünyada petrol ve metal fiyatları düşse de kömür, doğal gaz, gübre, yem, pamuk, mısır, patates gibi ürünlerde fiyat artışları devam etmektedir.

VERGİLERDE ENFLASYON DÜZELTMESİ YETERSİZ

Yüksek enflasyon firmaların fiyatlama davranışlarını, maliyet-kar hesaplarını bozmuştur. Enflasyon muhasebesine geçilmemesi ve vergilerde enflasyon düzeltmesinin yetersiz kalması enflasyon vergisini yüksek boyuta taşımıştır. Enflasyon gelir dağılımı adaletsizliği gibi katma değer, kar dağılımında da adaletsizlik yaratmakta, büyük işletmelerle KOBİ’ler arasındaki uçurum büyümektedir. Bu nedenle enflasyonda tünelin sonundaki ışığı görmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz.

OVP İLE HEDEFLERİN ORTAYA KONMASI OLUMLU, UYGULAMA KONUSUNDA SORU İŞARETLERİ GİDERİLMELİ

Dün açıklanan Orta Vadeli Program, enflasyon hedeflerini ortaya koyması bakımından olumlu bir adım olmuştur. Bununla birlikte OVP’de yılsonunda %65, gelecek yıl %24,9, 2024’de %13,8, 2025’de %9,9 şeklindeki enflasyon hedeflerinin Merkez Bankası tarafından geçen ay açıklanan hedeflerin üzerinde olması, enflasyonla mücadele kararlılığı noktasında soru işaretlerine yol açmıştır. Gerek bu konuda gerekse OVP’de büyüme, cari açık, kur tahmini ve enflasyon hedefi arasında uyum hususunda ekonomi yönetiminin açıklamalar yapacağını tahmin ediyorum.

AVRUPA’DAKİ ENERJİ KRİZİ BİZİM İÇİN YENİ FIRSATLAR DOĞURABİLİR

Avrupa’da enerji krizinin ülkemize yatırım ve ihracat açısından yeni fırsatlar getirebileceği bir dönemde, enerji başta olmak üzere temel girdilerde maliyetleri düşürecek sektörel reformları hızlandırmamız gerekiyor. Dolayısıyla sektörel ve kurumsal reformların da OVP’yi tamamlayıcı biçimde gündeme gelmesini ümit ediyorum.”