Ali Çandır: Üreticinin Yükü Ağırlaşıyor

Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. TUİK’in Eylül ayı tarımsal girdi endeksini aylık yüzde 1.56, yıllık yüzde 27.79 olarak açıkladığını belirten Çandır, “Bu rakamlar, aylıkta yükseliş ve yıllıkta ise düşüş göstermiştir. Yıllıktaki düşüş, geçen yılın Eylül ayındaki yüzde 2.31 gibi nispi yüksek artışın yerine yüzde 1.56’nın hesaba girmesi ile mümkün olmuştur. Yani baz etkisi bu düşüşü sağlamıştır. Bu düşüşe rağmen 1.56’lık rakam, son 7 yılın en yüksek üçüncü Eylül rakamı olmuştur. Yıllık yüzde 27.79’luk rakam ise son 6 yılın rekoru durumdadır. Mart ayından itibaren yıllık tarımsal girdi enflasyonu, son 6 yılın rekorlarını kırmaya devam etmektedir” değerlendirmesinde bulundu.

GÜBRE FİYATI UÇTU

Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 1.74 ve yıllıkta yüzde 28.55’lik artış ilan edildiğini belirten Çandır, bu artışların alt gruplara göre fiyat değişimleri aylık olarak tohumda yüzde 0.09, enerjide yüzde 3.31, gübrede yüzde 6.21, ilaçta yüzde 1.45, veteriner hizmetlerinde yüzde 0.37, yemde yüzde 0.98 ve diğer kalemlerde ise yüzde 0.90 olarak ilan edildiğini kaydetti. Çandır, Ağustos ayındaki yıllık değişimlerinin tohumda yüzde 10.20, enerjide yüzde 27.35, gübrede yüzde 71.47, ilaçta yüzde 12.33, veteriner hizmetlerinde yüzde 16.20, yemde yüzde 27.91 ve diğer kalemlerde ise yüzde 28.43 olarak ilan edildiğini, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 0.42 ve yıllık yüzde 23.23’lük artış ilan edildiğini belirtti.

ÜRETİCİ ZARARDA

Tarımsal üreticinin satış fiyatındaki enflasyonu ifade eden Tarım-ÜFE’nin Eylül ayında aylık yüzde 1.46, yıllık ise yüzde 23.35 olarak ilan edildiğini kaydeden Ali Çandır, “Olması gereken ya da sürdürülebilir olan aylık ve yıllık Tarım-GFE rakamlarının Tarım-ÜFE’den düşük seyretmesidir. Ancak bu durumda tarımsal üreticiler, varlıklarını ve faaliyetlerini sürdürebilirler. Ağustos ayında olduğu gibi Eylül ayında da ilan edilen rakamlar gösteriyor ki, tarımsal üreticiler aylık ve yıllık olarak zarar etmeye devam etmişlerdir. Bu zarar aylıkta yüzde 16, yıllıkta ise yüzde 18 düzeyinde seyretmiştir” diye konuştu.

Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının da tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirten Çandır, “Eylül ayında açıklanan aylık yüzde 1.55 ve yıllık yüzde 43.96 düzeyindeki yurtiçi üretici enflasyonu ile aylık yüzde 1.55 ve yıllık yüzde 28.87 düzeyindeki yurtdışı üretici enflasyonu, genel olarak sektörün geçmişten gelen maliyet yükünü gelecekte de artarak taşımaya devam edeceğini göstermektedir. Tarımsal dünya ile ilgili enflasyonlardan ortalama olarak yüzde 70 daha yüksek seyreden tarım dışı üretici enflasyonu ülke genelinde hakimdir” dedi. İlan edilen rakamların tüketici enflasyonunun yükseleceği sinyalini verdiğini ifade eden Çandır, üreticinin maliyet artışlarını ürün fiyatlarına yansıtamadığına dikkat çekti.

DÜNYAYI ZOR GÜNLER BEKLİYOR

Son 15 yıla göre dünyada tarım ve gıda fiyatlarının hızla artarken, diğer emtia fiyatlarının da rekor kırdığını belirten Çandır, “Yani bir taraftan emtiada arz kısıtlamaları, lojistik darboğazları, ihracatı kısıtlayıcı politikalar hüküm sürerken diğer taraftan da tüm zamanların rekorlarını açık ara kıran küresel para bolluğu da azaltılmaya çalışılmaktadır. Yani küresel gelecek açısından kolay zamanlar bitmektedir” diye konuştu.

Tarımsal faaliyetlerin kesintisiz ve büyüyerek devamını sağlayıcı politikaların gecikmeden uygulanması gerektiğini vurgulayan ATB Başkanı Çandır, “Mevcut durumda tarımsal faaliyetlerde bulunanlar, özellikle son 11 yılda, maliyet-gelir oranında ciddi zayıflamaya maruz kalmıştır. Özellikle yılbaşından bu yana açıklanan tarımsal enflasyon rakamları, bu zayıflık eğiliminin devam ettiğini göstermektedir. Mutlaka bu gidişatı tersine çevirecek sürdürebilir politikaları uygulamaya koymak zorundayız” dedi.